Vornichtungslajer

Uß de Wikipedia
(Ömjeleit vun Vernichtungslager)
He die Sie ös op Stolberjer Platt
(Sije op Stolberjer Platt)
un jeschrieve wie moch öt kallt
(Sije jeschrieve wie moch öt kallt)
Kaat met Konzentratiuns- un Vornichtungslajer

Ö Vornichtungslajer es ön Zoot va Konzentratiunslajer. Sö loore ä Pole un Wissrussland un deende mä dozo, möjelichst völl Jüdde un anger Mänsche, di öt NS-Rejiim net mi ha woohl, öm z brenge.

Ongerscheed tösche Konzentratiunslajer un Vornichtungslajer[Ändere · der Quälltäx ändere]

Konzentratiunslajere bouwde d Dütsche en öt janze Jebiit van öt Dütsche Reich. Dä Zweck bestäng doren, Mänsche, di öt Rejiim us dr Wäch rümme woohl, dörch Werk kapott z mache. Öt ischde Konzentratiunslajer ä Dachau wood sujar d Wält vorjestalld, öm zö zeeje, dat mo sich Mööhte joov, Lüüh op dr richtije Wäch z bränge. Beij Vornichtungslajere woch dat angisch. Kenne solld wesse, dat öt di joov. „Geheime Reichssache“ woch d Bezeechnung, di öt Rejiim dovör vorjoov, wat op Ripuaresch met „Jeheim Reichssaach“ övversatze weed.

Wo lore di Vornichtungslajer[Ändere · der Quälltäx ändere]

Di Vornichtungslajer van öt Dreides Reich lore ä Pole un Wissrussland un woode opjrond van d Wannseekonferenz aajeladd. Öt bekanndste woch dat Konzentratiunslajer Auschwitz-Birkenau, dat nävver sing Funktiun als Konzentratiunslajer och ä Vornichtungslajer woch. D sälve Dubbelfunktiun hod öt Lajer Majdanek. Vorjlichd mo beede, su sitt mo, dat Majdanek ön Nommer kleener als Auschwitz woch.

Reen Vornichtungslajere wore Belcez, Sobibór suwi die Lajere Treblinka un Chełmno.

Nävver di ä Pole liijende 6 Vornichtungslajere joov öt noch 2, di ä Wissrussland lore. Dat wor Bronnaja Gora suwi Maly Trostinez.

Watt en di Lajere aavjäng[Ändere · der Quälltäx ändere]

Di Lajere deente mä dozo, Mänsche ömzöbrenge. Dat solld wi en ön Fabrik aavloufe. Dobeij dorf öt kenn Schwirichkeete jävve un drusse solld kenne ervahre, watt em Lajer passerde.

Ön Övversich övver d Lajere jitt di Tabell:

Naam Land Va Bes Zaahl Duude Ömbraad dörch
Auschwitz-Birkenau
Pole
Oktober 1941
Januar 1945
1.100.000
Zyklon B + Erschösse
Majdanek
Pole
Juli 1941
Juli 1944
78.000
Zyklon B + Erschösse + Kohlemonoxid
Belcez
Pole
Määz 1942
Dezember 1942
434.508
Kohlemonoxid
Sobibór
Pole
Mai 1942
Oktober 1943
150.000 – 250.000
Kohlemonoxid
Treblinka
Pole
Juli 1942
November 1943
900.000
Kohlemonoxid
Chełmno
Pole
Dezember 1941 + Sommer 1944
Määz 1943
150.000
Jaßwarel
Bronnaja Gora
Wissrussland
Juni 1942
Määz 1944
> 50.000
Erschösse
Maly Trostinez
Wissrussland
Mai 1942
Juli 1944
40.000 - 60.000
Jaßwarel + Erschösse

Woröm Vornichtungslajer jebouwd wode[Ändere · der Quälltäx ändere]

Z Aavang hodde d Dütsche vorsood, dörch Erschösse di Ziile van d Wannseekonferenz dörch z sätze. Dat fluppde ävver net. Lüüh, di angere erschoße hodde, leete bald dr Kopp hange, woode krank övv veele janz us. Däjännije, dä Lüüh ömbrängd, dä solld singe Opfere janät kenne. Usserdäm sollde di Berch va Duude us dr Wäch jerümmd wäde, watt dörch vass installeerde Övvend zr Lischevorbrännung ömjesatze wood. Beij öt Aaläje van Vornichtungslajer woode dorop jeacht, dat Baahnvorbindunge d Opfere zo d Stelle brenge kutte, wo sö ömjebraad wäde sollte.

Jätt z kikke[Ändere · der Quälltäx ändere]