Syphilis
(Sije op Stolberjer Platt)
un jeschrieve wie moch öt kallt
(Sije jeschrieve wie moch öt kallt)
Di Krankheet Syphilis, di och dr Naam Helle Schanker drätt, es ön dörch Sex övverdrachbare Krankheet. Sö weed dörch Bakterie usjelößd un kann övver d Schlimmhütt va Mänsch zo Mänsch övverdraare wäde.
Wo dr Naam herkütt
[Ändere · der Quälltäx ändere]Dr Naam Syphilis kütt van önö Naam, dä Ovid singe zweide Jong jejovve had. Dä hosch Sipylus. Dä us Verona stammende Doktor Girolamo Fracastoro beschriivd em Joohr 1530 öt ischde Mol ön Krankheet, di hä Syphilis nannd.
Watt di Krankheet uslößd
[Ändere · der Quälltäx ändere]Syphilis weed dörch ö Bakterium usjelößt, dat dä Naam Treponema pallidum drädd. Öt waaßd net ösu flott un vordubbelt sich ä 36 Stond. Treponema pallidum kann mä em Mänsch lääve un jeet an d Loff no ön kotte Zitt kapott.
Wi mo sich aastechd
[Ändere · der Quälltäx ändere]Syphilis weed beij Sex övverdraare. Dobei drengd Treponema pallidum dörch kleng Spalte en d Hutt en d Liiv van dr jesonde Mänsch enn. Dobeij kann di Övverdrarung övver d Mösch, dr Asch suwi d Mull aavloufe. Nävver di Wäch kann zosätzlich och at öt ongeboore Kengk, öt onjeboore Kengk, van di Bakterie ajejreffe wäde. Dobeij weed dat Kengk ösu schwoch krank, da töt sterve kann.
Wora mo di Krankheet erkennt
[Ändere · der Quälltäx ändere]Ischde Stuf
[Ändere · der Quälltäx ändere].jpg)
Zwei bes drei Wäche no d Aastächung belde sich an di Stelle, a dönö d Bakterie in di Hutt äjedronge send, ischde Schwäre. Zo di Zitt deed dat ävver noch net wiih un lett sich mä dörch Taste vassstelle. Di Schwäre send jätt häller als di anger Huttstelle do öröm. Dörch dat Helle kräät Syphilis och dä Naam „Helle Schanker“, watt op Huchdütsch met „Harter Schanker“ övversatze weed. Di Stell es ruuh jevärvd un vösch. Di Vöschtichkeet es ävver huch astechend un enthäld völl Bakterie, di anger Mänsche krank mache könne. No enn bes zwei Wäche ändert sich dat Beld. D Lymphknubbele wäde deck, schwelle a, un di Stelle, di z iisch ruuh jevärvd wore, wäde wärm normal. Völl va Syphilis ajestoche Lüüh denke, dat sö di Krankheet övverstange hand. Dobeij es dat mä d ischde Stuf van d Syphilis.
Zweide Stuf
[Ändere · der Quälltäx ändere]No ongeväär 8 Wäche stellt sich Fiber en, un di Lüüh vöhle sich malat. Döck klaare sö onger Kopp- un Jledderping. D Lymphknubbele bliive jeschwolle un Usschlach kütt dozo. Jösche deed dat komm, un völl Lüüh merke komm jätt van d Krankheet.
En d Stuf 2 lett dat Krankheetsbeld no, un öt entsteehd beij dr Kranke dä Ädrock, jesond z see. Dobeij kann hä angere astäche. Di Bakterie send jo noch ä jruuße Zaahl ä singe Liiv.
Dreide Stuf
[Ändere · der Quälltäx ändere]
En d dreide Stuf had sich dat Krankheetsbeld wärm jeändert. Va usse sitt mo komm noch jätt, ävver all Orjane send bevalle. Dat betreffd dr Blottwäch, d Oohre un och d Loffröhr. Övverall entstönd Knubbele. Sujar d Aorta, d Hauptschlaachoohr, kann bevalle wäde un risse, watt zm Duud vüührd. Di Stuf 3 weed drei bes vönf Joohre noh d Astächung äträne. Zo di Zitt könne d Errejer em Liiv net mi vassjestald wäde.
Viirde Stuf
[Ändere · der Quälltäx ändere]Beij d viirde Stuf schleed di Krankheet dr Mänsch op dr Vorstand. Hä vorjeeßd Denge, öt välld häm schwöder z mulle, un öt treend Ping op. Dat Röggemark weed och ajejreffe un domet dr Nervewäch, su dat hä no ön Zitt di Ping net mi spürd. Hä vorlüsst d Kontroll övver Blooß un Därm un weed jelähmd. Öt es sujar beschrevve wode, dat Lüüh blengk wäde.
Watt mo jäje Syphilis mache kann
[Ändere · der Quälltäx ändere]Enn van d beitzde Möjelichkeete, jätt jäje Syphilis z ongernämme, es öt, en d ischde Stufe, met Penecillin z behandele. Dat duurd ö paar Wäche, weil di Bakterie sich net flott vormeere deed. Ön Spritz, di öt möjelich maad, dat mo kenn Syphilis kitt, jitt öt ävver net. Kondome könne ävver hälpe, dat mo sich net aastecht.