Steern

Hubble Deep field met över hundert Jalaxie

Ene Steern is ene jrusse Feuerball dä em Weltall ze finge is. Et jitt över 70 Trilliarden Steerne odder noch mieh. Dat schätze de Weßßeschaftler zemindest, weil jezällt hätt se noch keeiner.

De Dijaläkte un wi mer t bochshtabbėerre kann
Dütsch :	⇒ Stern
Dremmener Platt :	Schtäe̩ṙ
Kölsch (Rheinische Dokumenta) :	Schtään
Kölsch (Ripoarėsch Töhn) :	Shtähn
Kölsch (Wrede) :	Stän
Nederlands :	⇒ ster
Rhinberkse Platt :	Schtäärn

Nooperschaff

Dä Steern der uns am nöchste is, is us Sunn. Die is circa 150 Millione km vun dä Ääd entfeernt. Et Leech bruch etwa aach Minutte bis et bei uns ankütt. Dä nächste Steern is dann 4 1/2 Leechjoor entfeernt. Dat heeß et Leech vun dem Steern bruch etwa 4 1/2 Joor bis et bei uns ankütt.

Jröösseverjleich

Uns Sunn hätt ene Durchmesser vun 1,3925 Millione km dat is dä 109fache Ääddurchmesser. Uns Sunn is ene Mittelmässije Steern wat sing Jröösse aanbelank. Et jitt also noch jrüüsere Steerne. Do is zom Beispeel dä Steern Beteijeuze em Steernbild Orion dä is 276,6 mol jrüsser als uns Sunn un dat es noch nitt dä jrüüzte.

Wie funkrioneert su ene Steern eijentlich ??

Die Steerne bestonn haupsächlich us Wasserstoff un dä hätt die Eijenschaff, dat hä unger jrussem Druck en Verbindung mit sich seleves injeit. Dä Vojang nennt de Weßßenschaff Kernfusion. Dobei ensteht zom eene Helium un zom andere jede Menge Enerjie. Die Enerjie witt dann in Form vun Leech un Wärme in et Weltall jebloohse.

Mileschstrooß

De Mileschstrooß is die Jalaxi in dä mier wunne. Me kann se in dunkele Näächte als Band am Himmel erkenne. Mier befinge uns mit unser Ääd in eenem vun dä Spiraalärme vun dä Mileschstrooß. Die is nämlich en Spiraaljalaxi. In de Midde vun de Mileschstrooß knubbelle sich jede Menge Steerne oppenannder, su dat dat vun ussen beööch ussitt wie ene löchtende Ball.

andere Jalaxie

Usser unser Mileschstrooß jit et noch över 100 Milliarde andere Jalaxie. Et jeven Spiraaljalaxie, Balekejalaxie, Elyptische Jalaxie un unrejelmäässije Jalaxie.

besundere Steerne

Die hee jenannte Steerne sin alles Endpodukkte vun enem normale Steern. Dat heeß, wenn dä Wasserstoff verbruch is dann fänk dä Stern an ze sterve.

Wiiße Zwerch

Die Wiiße Zwerch sin usjebrannte Steerne die noch jlöhe. De Kernfusion hätt opjehört ze brenne un der Steern köhllt dann langsam av. Wenn hä janz kalt es, witt hä Schwaze Zwerch jenannt.

Neutronesteerne

Ene Steern der 1,4 bis 3 mol suveel weech wie unser Sunn der endet in ener jrussen Explosion, en sujenannte Suppernova un witt dann Neutronesteern jenannt. Ene Neutronesteern is ziemlich kleen. Typischerwies han se ne Dorchmesser vun circa 20 [km. Dobei wejen die Neutronesteern äver zemlich veel. Ene Stecknadelkopp vun dä Materie weech esu veel wie ene Würfel met Wasser dä 100 Meter Kanteläng hätt.

Schwaz Loch

Eh Schwaz Loch ensteht och us enener Suppernova. Dä explodierende Steern hätt eh Jeweech vun mieh als 3 Sunnemasse. De Materie sack unger dä Jravitation su dich zesamme, dat de Anziehungskraff esu jruß is, dat nitt ens mieh Leech dovun weck kann. Et witt vermutet, dat in de Midde vun de Jalaxie jeweils eh Schwaz Loch sin künt.

Mieh Aatikkel övver Weßßeschaaf & Teschnigk fingßte op dä Pooz:Weßßeschaaf & Teschnigk