Kirchroa

Uß de Wikipedia

Dä Lemma-Titel he es jeschrieve un bochstabeet en de Sproch vum Oot.


Dit artikel is jesjrieëve op 't Kirchröadsj en sjteët i jen Hollesje sjpelling


Wappe Kaat
Wappe va Kirchroa
Laag va Kirchroa i Hollesj Limburg
Basisdaten
Provincie: Hollendsj Limburg
Wie jroeës is dat? 21,94 km²
Wie vöal lu woeëne doa? 45.951 (01.04.2016)[1]
Lu pro kwadraatmeter: 2.094 Miensje pro km²
Wie huh ligk dat? 140-170 N.N.
Poskode: 6460-6471
Vuurwal: 045
Woeë is dat jenau? 50° 52' n. Br., 06° 04' ö. L.
Sjtaddeel: 3 sjtaddeler
Officiele website: www.kerkrade.nl
Politiek
Burjemeester: 't Petra Dassen-Housen (CDA)
Laag va Kirchroa i Hollesj Limburg

Kirchroa (Óp 't Limburjiesj: Kèrkraoj of Kirkroa; Hollendsj: Kerkrade; Duutsj: Kirchrath) is ing jemeende en ing sjtad in 't zuudoste va Hollendsj Limburg. De lu kalle hei 't Kirchröadsj, inne Ripuarische dialek, wie óch i Bóches, Zumpelveld en i Vols. Jet jans angesj wie de mieëtste Limburjer kalle. De sjtad hauw óp d'r 31e jannewaar va 2019 45.699 i-woeënere. D'r Burjemeester is 't Petra Dassen-Housen van 't CDA. Ieëmoals woare 't Duutsje Roa (Herzogenrath) en Kirchroa tsezame ing sjtad mit d'r naam Roa. De sjtad bejon rónks-erum 't kloeëster va Rolduc tse wase. Allewiel likt de jrens mit Limburg en 't Duutsj durch Roa en sjeit Kirchroa va Roa (Herzogenrath). Tsezame mit Heële, Lankjraaf en, a jen angere zie va de jrens, Oche en Roa, is Kirchroa ing min of mieë anee jewase jroeëssjtad woeëde. De jemeendets Roa en Kirchroa weëde hu tse daags de "Europasjtad" of "Eurode" jenómpd. Nit wied doa-oave likt Oche.

Sjtadsjesjiechte[Ändere · der Quälltäx ändere]

De sjtad hat jing jesjiechte wie jroeëse handelssjtad, woadurch me i Kirchroa ummezuns zal zukke noa vöal auw jebäuer. Zie is vuur 't wiechtiegste deel noa d'r krig entsjtange - de nui sjtadsvieëdele völle de löcher óp tusje de auw dörper, die me döks nog jód tseruk ziet. Wieër is Kirchroa bekankd um zieng wieë anlaag, jadens wie d'r Botaniesje Jaad, die de i-woeënere lóf mósse jeëve. Tsezame mit Heële en Lankjraaf weëd Kirchroa waal "Parksjtad Limburg" jenómpd. I 2005 is i Kirchroa d'r ieësjte richtieje Limburgse zoo/deerjaad ópjange: d'r Jaiajaad.

Wie vöal plaatsje i Limburg, woar Kirchroa óch i d'r Roeëmiesje tsiet al jehoesd. Archeologiesj óngerzuk hat zoeëjaar woeënoeng oes de prehistorie bewieëze. De ieëtsjte moal dat 't dörp weëd jenómpd woar i 960, in dat joar woeët in 't dörp Rode/Roa ing kirch jejrund. Mit 't kloeëster va Rolduc koam de plaatsj in de Middelieëwe hoeëg, en i 1630 woeët 't bis herliegheet ekstemeerd. Noa d'r Achtsiegjöarieje Krig bloof de plaatsj in Sjpaniesje heng, sjpieëder jong 't uvver i Österiechse. Tseer 1815 is Kirchroa vuur 't jruetste deel Hollendsj, bis ing jrensaffeer mit Pruse d'rvuur zörjet dat 't i tswai jesjtukkerd woeët - Doe kroog 't deel óp 't Duutsj d'r naam Roa of Hertseroa, de Nuisjtraos en d'r Wórm woeëte de jrens.

Al in 't 12de joarhónged woeëte i Kirchroa koale jewonne. Noa d'r Frantsueziesje tsiet zunt de koele i kótte tsiet jroeëser woeëde; durch de immiejratsiejoeën waset Kirchroa tsejeliechertsiet mit, van e jroeës dörp bis ing richtieje sjtad. Noa 1900 woeët 't evver durch Heële uvverhoale.

Wappe[Ändere · der Quälltäx ändere]

Óp 26 fibberwaar 1887 krig Kirchroa van d'r Hoeëge Road van Adel e wappe tsouwjekaank, dat ziech zoeë liet umsjrieve:

In ee veld va jood (jeël) 't bild van d'r H. Lambert, jekleed mit pluviale va keël (roeëd), mit mantelkrans va jood, woa-ónger inne alba va zilver (wies), hoadend i jen rechterhank ee zjweëd va zilver en i jen linke inne bisjofssjtaf va jood; haufweëg oeskómmend hinger ee sjild va zilver, beloa mit inne lieëw va keël, mit doebbele sjtart, jetónk en jekrald va jood; hinger 't sjild pikkelhammere en sautoir.

Vuur de Franse tsiet maachet Kirchroa as sjepebank en herliechheed deel oes van 't Land va Roa. D'r lieëw va keël is 't wappe va (Hertse)Roa. D'r Lambert is d'r petroeën va Kirchroa. Ooch op ao zieëjele zunt dizze tswai simbole tse vinge. Bij 't aavroage van 't wappe woar Kirchroa al ing jrosse koempelesjtad, vandoa dat de tswai pikkelhammere as simbole va jenne koel woeëte tsouwjevoogd.[2]

Historische inweunertsale[Ändere · der Quälltäx ändere]

Hei-ónger is jód tse zeen wie 't dörp Kirchroa vanaaf d'r tswaide helft van d'r nüngtsiende ieëw oeswees bis ing riechtieje sjtad. Doatseënuëver sjteet dat d'r krimp hei ooch ieëder begós: me zuut dat al in de joare zessieg. Dizze krimp jeet bis op d'r daag van hüj durch.

Joar Tsaal Waas (jans Limburg)
1830 3.425[3] --
1840 3.830[4] +11,8% (+5,6%)
1849 4.240[5] +10,7% (+4,3%)
1859 4.800[6] +13,2% (+4,4%)
1869 5.037[7] +4,9% (+4,5%)
1879 6.105[8] +21,2% (+7,0%)
1889 7.017[9] +14,9% (+6,8%)
1899 9.389[10] +33,8% (+10,2%)
Joar Tsaal Waas (jans Limburg)
1909 15.666[11] +66,9% (+17,8%)
1920 25.494[12] +62,7% (+32,6%)
1930 36.705[13] +44,0% (+25,1%)
1947 40.641[14] +10,7% (+24,2%)
1956 47.131[15] +16,0% (+27,3%)
1960 49.184[16] +4,6% (+7,4%)
1971 47.350[17] -3,7% (+13,9%)
Bemerkoenge
  • Alle tsale zunt nog oane Ejelze wat ieësj in 1982 bij Kirchroa koam.
  • De tsale vuur 1971 zunt aafjerunk óp janse vunneftsale.
Rillatief entwiklóng van 1830 bis 1971

(logaritmische sjoal; v1830=100)

Jrun: Jemingde Kirchroa
Bloa: Provins Limburg

Eveneminte[Ändere · der Quälltäx ändere]

Jehuchte en buurtsjappe[Ändere · der Quälltäx ändere]

Jehuchte en buurtsjappe va Kirchroa:

Bekinde Kirchröadsjer[Ändere · der Quälltäx ändere]

Dörpsveraine[Ändere · der Quälltäx ändere]

  • D'r Wawwel, dialekverain
  • Harmenie Sint Pancratius Nullet

Extern linke[Ändere · der Quälltäx ändere]

Rifferensies[Ändere · der Quälltäx ändere]

  1. http://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=37230NED&D1=17-18,20&D2=57-60,63-65,67-71,73,75-77,81-82,84-86,88-91,93-97,100
  2. Heraldrywiki - Kerkrade
  3. Volkstsellóng 1830
  4. Volkstsellóng 1840 - Limbörg
  5. Volkstsellóng 1849 - Hertiegdóm Limburg: jemingdesjewies indelóng va jen provins
  6. Volkstsellóng 1859 - Plaatsjlieje indelóng
  7. Volkstsellóng 1869 - Egentlieje of jetselde bevölkeroeng in eder jemingde van 't riek
  8. Volkstsellóng 1879 - Limburg: plaatsjlieje indelóng
  9. Volkstsellóng 1889 - Limburg
  10. Volkstèlling 1899 - Limbörg
  11. Volkstsellóng 1909 - Plaatslieje indelóng
  12. Volkstsellóng 1920 - Plaatsjlieje indelóng
  13. Volkstsellóng 1930 - Plaatsjlieje indelóng
  14. Volkstsellóng 1947 - Plaatsjlieje indelóng
  15. Woeënóngtsellóng 1956 - Wiechtiegste jejeëves per jemingde
  16. Volkstsellóng 1960 - Bevölkeroeng va jemingde en óngerdele va jemingde
  17. Volkstsellóng 1971 - Plaatsjlieje indelóng

Quelle[Ändere · der Quälltäx ändere]