Kirchroa
Dä Lemma-Titel he es jeschrieve un bochstabeet en de Sproch vum Oot.
Dit artikel is jesjrieëve op 't Kirchröadsj en sjteët i jen Hollesje sjpelling
| Wappe | Kaat |
|---|---|
 |
|
| Basisdaten | |
| Provincie: | Hollendsj Limburg |
| Wie jroeës is dat? | 21,94 km² |
| Wie vöal lu woeëne doa? | 45.951 (01.04.2016)[1] |
| Lu pro kwadraatmeter: | 2.094 Miensje pro km² |
| Wie huh ligk dat? | 140-170 N.N. |
| Poskode: | 6460-6471 |
| Vuurwal: | 045 |
| Woeë is dat jenau? | 50° 52' n. Br., 06° 04' ö. L. |
| Sjtaddeel: | 3 sjtaddeler |
| Officiele website: | www.kerkrade.nl |
| Politiek | |
| Burjemeester: | 't Petra Dassen-Housen (CDA) |
Kirchroa (Óp 't Limburjiesj: Kèrkraoj of Kirkroa; Hollendsj: Kerkrade; Duutsj: Kirchrath) is ing jemeende en ing sjtad in 't zuudoste va Hollendsj Limburg. De lu kalle hei 't Kirchröadsj, inne Ripuarische dialek, wie óch i Bóches, Zumpelveld en i Vols. Jet jans angesj wie de mieëtste Limburjer kalle. De sjtad hauw óp d'r 31e jannewaar va 2019 45.699 i-woeënere. D'r Burjemeester is 't Petra Dassen-Housen van 't CDA. Ieëmoals woare 't Duutsje Roa (Herzogenrath) en Kirchroa tsezame ing sjtad mit d'r naam Roa. De sjtad bejon rónks-erum 't kloeëster va Rolduc tse wase. Allewiel likt de jrens mit Limburg en 't Duutsj durch Roa en sjeit Kirchroa va Roa (Herzogenrath). Tsezame mit Heële, Lankjraaf en, a jen angere zie va de jrens, Oche en Roa, is Kirchroa ing min of mieë anee jewase jroeëssjtad woeëde. De jemeendets Roa en Kirchroa weëde hu tse daags de "Europasjtad" of "Eurode" jenómpd. Nit wied doa-oave likt Oche.
Sjtadsjesjiechte
[Ändere · der Quälltäx ändere]De sjtad hat jing jesjiechte wie jroeëse handelssjtad, woadurch me i Kirchroa ummezuns zal zukke noa vöal auw jebäuer. Zie is vuur 't wiechtiegste deel noa d'r krig entsjtange - de nui sjtadsvieëdele völle de löcher óp tusje de auw dörper, die me döks nog jód tseruk ziet. Wieër is Kirchroa bekankd um zieng wieë anlaag, jadens wie d'r Botaniesje Jaad, die de i-woeënere lóf mósse jeëve. Tsezame mit Heële en Lankjraaf weëd Kirchroa waal "Parksjtad Limburg" jenómpd. I 2005 is i Kirchroa d'r ieësjte richtieje Limburgse zoo/deerjaad ópjange: d'r Jaiajaad.
Wie vöal plaatsje i Limburg, woar Kirchroa óch i d'r Roeëmiesje tsiet al jehoesd. Archeologiesj óngerzuk hat zoeëjaar woeënoeng oes de prehistorie bewieëze. De ieëtsjte moal dat 't dörp weëd jenómpd woar i 960, in dat joar woeët in 't dörp Rode/Roa ing kirch jejrund. Mit 't kloeëster va Rolduc koam de plaatsj in de Middelieëwe hoeëg, en i 1630 woeët 't bis herliegheet ekstemeerd. Noa d'r Achtsiegjöarieje Krig bloof de plaatsj in Sjpaniesje heng, sjpieëder jong 't uvver i Österiechse. Tseer 1815 is Kirchroa vuur 't jruetste deel Hollendsj, bis ing jrensaffeer mit Pruse d'rvuur zörjet dat 't i tswai jesjtukkerd woeët - Doe kroog 't deel óp 't Duutsj d'r naam Roa of Hertseroa, de Nuisjtraos en d'r Wórm woeëte de jrens.
Al in 't 12de joarhónged woeëte i Kirchroa koale jewonne. Noa d'r Frantsueziesje tsiet zunt de koele i kótte tsiet jroeëser woeëde; durch de immiejratsiejoeën waset Kirchroa tsejeliechertsiet mit, van e jroeës dörp bis ing richtieje sjtad. Noa 1900 woeët 't evver durch Heële uvverhoale.
- D'r Joep/ D'r Joepeman, ózze koempel is e bild óp d'r maat.
Wappe
[Ändere · der Quälltäx ändere]Óp 26 fibberwaar 1887 krig Kirchroa van d'r Hoeëge Road van Adel e wappe tsouwjekaank, dat ziech zoeë liet umsjrieve:
- In ee veld va jood (jeël) 't bild van d'r H. Lambert, jekleed mit pluviale va keël (roeëd), mit mantelkrans va jood, woa-ónger inne alba va zilver (wies), hoadend i jen rechterhank ee zjweëd va zilver en i jen linke inne bisjofssjtaf va jood; haufweëg oeskómmend hinger ee sjild va zilver, beloa mit inne lieëw va keël, mit doebbele sjtart, jetónk en jekrald va jood; hinger 't sjild pikkelhammere en sautoir.
Vuur de Franse tsiet maachet Kirchroa as sjepebank en herliechheed deel oes van 't Land va Roa. D'r lieëw va keël is 't wappe va (Hertse)Roa. D'r Lambert is d'r petroeën va Kirchroa. Ooch op ao zieëjele zunt dizze tswai simbole tse vinge. Bij 't aavroage van 't wappe woar Kirchroa al ing jrosse koempelesjtad, vandoa dat de tswai pikkelhammere as simbole va jenne koel woeëte tsouwjevoogd.[2]
Historische inweunertsale
[Ändere · der Quälltäx ändere]Hei-ónger is jód tse zeen wie 't dörp Kirchroa vanaaf d'r tswaide helft van d'r nüngtsiende ieëw oeswees bis ing riechtieje sjtad. Doatseënuëver sjteet dat d'r krimp hei ooch ieëder begós: me zuut dat al in de joare zessieg. Dizze krimp jeet bis op d'r daag van hüj durch.
|
|
- Bemerkoenge
- Alle tsale zunt nog oane Ejelze wat ieësj in 1982 bij Kirchroa koam.
- De tsale vuur 1971 zunt aafjerunk óp janse vunneftsale.
- Rillatief entwiklóng van 1830 bis 1971
(logaritmische sjoal; v1830=100)
Jrun: Jemingde Kirchroa
Bloa: Provins Limburg
Eveneminte
[Ändere · der Quälltäx ändere]- Orlandofestival, e joarlichs festival vuur kamermoezziek.
- Wereld Muziek Concours, veerjoarlichs internationaal moezziekfestival.
Jehuchte en buurtsjappe
[Ändere · der Quälltäx ändere]Jehuchte en buurtsjappe va Kirchroa:
- Berenboesj (Berenbos)
- Blieërhei (Bleijerheide)
- Eresjteng (Erenstein)
- Egelze (Eygelshoven)
- Haander (Haanrade)
- Ham
- De Heilust (Heilust)
- De Hoots (Holz)
- De Jraat (Gracht)
- Kaalhei (Kaalheide)
- Kloeësterbusj (Kloosterbos)
- Krichelenberg (Krekelenberg)
- Kirchroa (Kerkrade)
- De Klink (Klink)
- De Loeët (Locht)
- 't Muucherveld (Mucherveld)
- Nulled (Nulland)
- Panneshei
- Rolduckerveld
- Sjevemet (Chèvremont)
- Sjpekhei (Spekholzerheide) en Ónger Sjpekhei
- Terwinsele
- Valkenhoeze (Valkenhuizen)
- Vauputs
- De Vink
Bekinde Kirchröadsjer
[Ändere · der Quälltäx ändere]- Willy Brokamp, foesballer MVV, Ajax en Oranje
- Wiel Coerver, bekankde foesbaltrainer
- Piet Giesen, foesballer va Roda Sport, PSV, ADO, Fortuna, AS Oostende en 't Nederlands elftal
- Frans Haselier, buutereedner
- Gerard Hoenen, foesballer van Roda Sport, PSV, MVV
- Andrew van Horssen, óesvinger en politieker
- Sjaak Janssen, buutereedner
- Ger Kockelkorn, politieker
- Ralf Krewinkel, politieker
- Wiel Kusters, diechter en sjriever
- Tij Kools, sjriever en publicist
- Niek Ploum, zenger, sjriever
- Ludwig Rutar, bekind va Leni & Ludwig
- Hein Simons, zenger
- Yvonne Timmerman-Buck, vuurzitter Ieësjte Kamer
- Jack Vinders, theaterman en zenger
- Paul Weelen, sjriever en dichter
- Frans Wiertz, bissjof
- Thijs Wöltgens, politieker
Dörpsveraine
[Ändere · der Quälltäx ändere]- D'r Wawwel, dialekverain
- Harmenie Sint Pancratius Nullet
Extern linke
[Ändere · der Quälltäx ändere]Rifferensies
[Ändere · der Quälltäx ändere]- ↑ http://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=37230NED&D1=17-18,20&D2=57-60,63-65,67-71,73,75-77,81-82,84-86,88-91,93-97,100
- ↑ Heraldrywiki - Kerkrade
- ↑ Volkstsellóng 1830
- ↑ Volkstsellóng 1840 - Limbörg
- ↑ Volkstsellóng 1849 - Hertiegdóm Limburg: jemingdesjewies indelóng va jen provins
- ↑ Volkstsellóng 1859 - Plaatsjlieje indelóng
- ↑ Volkstsellóng 1869 - Egentlieje of jetselde bevölkeroeng in eder jemingde van 't riek
- ↑ Volkstsellóng 1879 - Limburg: plaatsjlieje indelóng
- ↑ Volkstsellóng 1889 - Limburg
- ↑ Volkstèlling 1899 - Limbörg
- ↑ Volkstsellóng 1909 - Plaatslieje indelóng
- ↑ Volkstsellóng 1920 - Plaatsjlieje indelóng
- ↑ Volkstsellóng 1930 - Plaatsjlieje indelóng
- ↑ Volkstsellóng 1947 - Plaatsjlieje indelóng
- ↑ Woeënóngtsellóng 1956 - Wiechtiegste jejeëves per jemingde
- ↑ Volkstsellóng 1960 - Bevölkeroeng va jemingde en óngerdele va jemingde
- ↑ Volkstsellóng 1971 - Plaatsjlieje indelóng