Hartes Connehlija
Et Hartes Connehlia udder up deutsch Cornelia Harte däht övver de Äntwekelong vum Lävve en Flanze un Diere fochsche, dat och lihre, un wood als eezte Frau Profäßor aan de Univäsiteit vun Kölle. Jebore zwa aen Altona aan de Elbe, aam 6. Juhni 1914, wat hük en Hamborsch litt, wohr edd ävver dorsch de Älldere en Nederländeren. Jeschtorrve esset aam 14. Juni 1998, hädd ävver si Lävve em Deutschand verbrach, un ene jruhße Deijl en Kölle.
Lävve[Ändere · der Quälltäx ändere]
Der Vatter wohr der Hartes Johannes, dä en leijtende Aanschtällong jehatt hät. De Motter wohr däm sing Frou Anna, eets Kuijlaars, dann och Harte noh der Huhzigg. Di zwai han ed ehrem Mähdsche müjjelesch jemaad, aan de Lihbfrouscholl, enem Bovverlüzehjom en Schalotteborsch en Bällihn, et Abituhr ze maache. Se han och emmer em sing Schpass aan de Weßeschaffte vun de Natuhr jevördert, woh et su un esu bejeistert vun wohr. So deiht et schihßlesch Flanzeonde, Dierkonde un Schimih schtudehre en Bällihn aan de Humboldt-Univäsiteid un en Mönsche aan de Ludwisch-Maximilljans-Univäsiteit. Donoh jeng et 1936 en Freiborsch aan der Albert-Ludwischs-Univäsiteit singe Doter maache. Dä Friedrich Oehlkers wohr en aanäkannte Kappazitäht om Jebbed vun de Lävensunde vun de Zälle un de Jenehtik. Hä hät dohmohl ald och nix jähje Froue en de Weßeschaff jehatt. Em Jähjedeijl. Em Kreeschsjohr 1941 wohr die Ärbeid fähdesch. Et Tehma dovun wohr: Meiosis und crossing-over: Weitere Beiträge zur Zytogenetik von Oenothera[1]. Em Johr 1948 wohd et habillitehrt med dä Ärbeijt: Cytologisch-genetische Untersuchungen an spaltenden Oenothera-Bastarden.[2] Bes do hen dähd et als Aßeßtänten aam Bottahnesche Enschtetutt vun dä Unni en Freiborsch jewerrk. Dernoh wohd et Prevahtdozänt.
Tiräk noh Weihaachte em Johr 1950 dähd et dohmohlejje Kurratohrejom vun dä Unni se op de Leß för de Berohfonge för et nähkste Johr för en plahnähßeje ußeröhndlesche Proffäßohreschtäll en de Änweklongsfüsijojih en Kölle jedonn un wohd och berohfe.[3] Do wohr se de eezte Frau medden Profäßuhr en Kölle. 1961[4] odder 1967[5], jeh nohdäm wähm mer jläuve well, kräht se en öhndlesche Profäßuhr.
Se schrehv Lährböhscher övver de Zytojenehtek un deihjt och en dämm Jebehd övver de hühtere Flannze fochsche un lihre. Se maht Schtatißike övver de Äntweklongsvörjäng un wohr beschtrehb, matemattesche Modälle un Ußsahre met Zahle doh drövver ze krijje.
Em Johr 1982 wohrd se schihßlesch erremetihrd un jeng der Ruheschtand. Em Johr 1998 es et jeschtorrve.[5]
Fraulük en der Weßeschaff fördere[Ändere · der Quälltäx ändere]
Woh et Hartes Connehlija ald Profäsohren jewohde wohr, aanfangs vun de 1950-er Johre hät Wäßdeutschland jrahd ens 3,2% Profäsohrenne, dä Rääß wohre Männer, un en de Weßeschaffte vun de Natuhr wohre et jrahd ens 0,3%.[6] Se saat, dat se vill Ongerschtözung krähje hät, di imm jehollfe hät.[7]
Se hät sesch esu och ärsch ennjesaz, öm de Fraulük en der Weßeschaff ze ongerschtötse un der Zesammehallt ze fördere. Em deutsche Akadehmerennebund hatte se för Johre der Vörsez dun der Ootsjropp vun Kölle enne, un wohr de Schtällvertrehteren vun der Vörsezende em Bund. Och övver de Jränz vun Deutschlannde eruß wohr doh aktihv. Se hädd och dä Arbeitskriiß vun de Hohscholllährerenne med en et Lävve jerohfe.
För et eije Fachjebehd hät se en Schtefftong jemaht. Dä Prieß för erußschtäschende wessechafflescher Öngersöhk op Zahlebasis en de Weßeschaff vun de Äntweklong vum Lävve hät de Jesällschaff för de Weßeschaff vun de Äntweklong vum Lävve 2003 et eets, un dann wider 2009 verjovve un derbei jehdes Mohl fonnefdousend Euro ußjeschott. Och di Jesellsschaff hadd et Hartes Cornelia dohmohls met jejröndt. Se wohr lang de Vörsezende un krähd och noch em Johr 1998 der Ihrevörsez. De Jesällschaff hät dä Priiß noh imm der „Cornelia-Harte-Priis“ jenannt.
De Cornelia-Harte-Mentoring-Projramme vun de Unni Kölle[Ändere · der Quälltäx ändere]
Em Aandängke aa et Cornelia Harte hät de Univäsiteit vun Kölle em Joh 2001 e Förderprojramm för fotjeschredde Schtuddänte un Dokterannde un för Wesseschaffler, di sesch aam habbiletehre sin, ennjereesch. Zohschtändesch es dä udde de Be'opdrahchte för de Jlischtällong.[8]
Wäbsigge[Ändere · der Quälltäx ändere]
- Söök „Hartes Connehlija“ im Kattalooch bëij de → Deutsche Bibliothek
- De Cornelia-Harte-Mentoring-Projramme vun de Unni Kölle
- E Beld vum Cornelia Harte
Quälle[Ändere · der Quälltäx ändere]
- ↑ Google Books: [1]
- ↑ Springer: Enhalld
- ↑ Google Books: [2] en Leo Haupts: Die Universität zu Köln im Übergang vom Nationalsozialismus zur Bundesrepublik, Böhlau Verlaach, Kölle 2007, Sigg 688
- ↑ https://web.archive.org/web/20210812022323/https://verwaltung.uni-koeln.de/abteilung43/content/mentoring/cornelia_harte_mentoring/index_ger.html
- ↑ 5,0 5,1 Renate Strohmeier: Lexikon der Naturwissenschaftlerinnen und naturkundigen Frauen Europas. Von der Antike bis zum 20. Jahrhundert, Verlaach Harri Deutsch, Thun un Frankfocht aam Main, 1998. Sigge 129-30 — Google Books: http://books.google.de/books?id=-FtSGjEvC8MC&pg=PA129#v=onepage&q&f=false
- ↑ Renate Strohmeier: Lexikon der Naturwissenschaftlerinnen und naturkundigen Frauen Europas. Von der Antike bis zum 20. Jahrhundert, Verlaach Harri Deutsch, Thun un Frankfocht aam Main, 1998, op de Sigg 13 — Google Books: http://books.google.de/books?id=-FtSGjEvC8MC&pg=PA129#v=onepage&q&f=false
- ↑ Em Bohch vum Brigitte Ratzer: Frauen in der Technik – Daniela Düsentrieb oder Florence Nightingale? en F. Wuketits (Erußjävvver): Schöne Welt – Frauenwelt?, Kapfenberg 1998, och em Näz ze lässe (Zohjref Fähbrowa 2016), weed et Hartes Connehlija zittehrt: Die entscheidenden Faktoren bis zu diesem Zeitpunkt (Erlangung der Promotion) waren die Unterstützung durch das Elternhaus, in dem die Entscheidung für Studium und Beruf selbstverständlich war, Schulen, in denen das Interesse am Lernen, Einsatzbereitschaft und Pflichtbewusstsein keine Diskussionspunkte waren, und ein Professor, der als hervorragender Gelehrter Frauen in der Wissenschaft nicht als Bedrohung seiner Existenz betrachtete.
- ↑ de Cornelia-Harte-Mentoring-Projramme vun de Unniväsiteit vun Kölle