Liehrer Welsch

Hee di Sigg_is_op Kölsch
(mieh kölsche Sigge)
unn jeshrivve wii_mer_t_shprish
(mieh Sigge jeshrivve wii_mer_t_shprish)

Der Heinrich Welsch wood em Johr 1848 en Aazdörp jebohre un es eez 1935 en Kalg en Kölle jeschtorve. Hä wohr ene Liehrer met Lief un Siel. Hä hät zwa nieh en de Kayjaß Nommer Noll ongerescht, ävver en Kalk. Nit wigg vun de Kalke Kapäll hät hä och, wi hä ald ällder wohr, en neu Scholl opjeboud, di äxtra för Pänz wohr, di vum Levve udder vum Härjott nid esu jood met Fähjeschkeite ußjeröß wohre. Doh dorsch wohd hä en janz Kölle bikannd, un ed kohme uß alle Veedelle Pänz en sing Scholl. Zomahl hä se esu jood ußbelde kunnt, dat se, troz dämm dat se schwehr liehre kunnte, en joode Schangs för ier Levve bekohme. Dröm hätt dä Liehrer Welsch och bei de Älldere vun singe Pänz un de Meistere, woh se noh de Scholl en Luhn un Brud kohme, ene Schtein em Brädd un wohr ärsch jood aanjesinn. Och „sing“ Pänz hann en huh je'ach.

Hä woht för sing Zigg ene ußerjewöhnlesch fottschreddlesche und der Minsche zohjewandte, wimer hück saare däht, „pädajooresche“ Liehrer. Jedenfalls weete esu beschrevve vun dä Lück, di med em ze donn hatte.

Si Levve un singe Wäädejang

Aam 29. Mai 1848 jebohre wohd hä en Aazdörp, wat hück^[1] bei Wachtbersch em Wäste vun Bunn jehürt. Sing Äldere wohre Buure, et Josefine Welsch un der Michael Welsch. Hä wohr dänne iehr eez Kind. Hä hät noch vier Jeschwester krääje. Sing Kindheit wohr janz jlöcklesch. Alle Pänz mohte om Hoff med aanpake, un dat däht hä och. Ävver hä kunnt och noh de Scholl jonn, un däht op dä Volksscholl em Dörp et Lässe, Schrieve, Rääschne, un wat söns noch derbei jehüet, liehre. Hä wohr jood en de Scholl, un esu kohm hä met drüxehn Johr op de Rätoraatscholl^[2] noh Mäckem.

Noh jraad ens zwei Johre däht hä ald op et Liehrerseminaa noh Kovvelänz bei de Kathoolesche Schollbrööder wääßelle. Doh däht hä sing Ußbeldong als Liehrer maache. Jood zehn Johr schpääder wohr domet fäädesch un hädd en Brühl sing schtaatlesche Liehrerpröövung jemaat. Dat wohr em Johr 1865.

Hä fongk dann en Aanschtällong als Huuslährer bei dä Famillesch vun Fööschtebärsch. Dat wohr em Sauerland, un hä trock dänne ehr vier Pänz met jruhß, alles Jonge. Wi di esu wigg wohre, dat se ob et Jümmenahsijum kunnte, wohr sing Ärbeit jedonn, un der Liehrer Welsch trock wigger. Esu kohm hä em Johr 1877 noh Wurringe un dann noh Kölle erin. Eez kood för drei Johr en Sölz, dann kohm hä em Johr 1881 noh Kallek, woh hä för der Räß vun singem Levve blihve sullt.

Eez wohr hä aan dä ahle kalker Volksscholl^[3]. Em Johr 1886 hät hä sing Kollehjen, et Katharina Zentner, jehierohd, di uß singe Heimat em Wäßte vun Bunn schtamme däht. Di zwei krähte noh un bei fönnef Kinder, vun dänne alle Jonge un ei Mädsche fröh jeschtorve sin. Blohs et Maria un et Martha sin övverhoup äwahße jewoode. Beids, der Heinresch un et Katharina Welsch, dähte sesch ävver nit nur öm de eije Pänz kömmere. Nä, och övver de Scholl erus han se sesch met Rohd un Tahte för de Kinder vun de Ärme enjesaz un besöndesch de onverhierohte Mötter em Veedel vill jehullve, un och doh met vill aan Ansinn jewunne.

Aan dä kalker Volksscholl, doh wohr winnesch loß. De Pänz wohre vill krangk, se mohte de Äldere un de Famillesch hällfe, se mohte Jäld verdehne jonn för iere Levvensonderhalt. Et wohre schlääschte Zigge, un de Minsche wohre ärm, jrahd och di Ärbeider en Kalk. Dat hät dä Welsch zom Aanlaß jenumme, en eije Scholl ze jrönde. Em Johr 1905 wohr ed esu wigg, sing Scholl för Pänz met Jebräsche un, wi mer hück saare däht, Nohdeile un Schwäsche beim Liehre däht de Pooze opmaache. Heh krääte di Pänz ene Jrondschtock aan Weße för et Levve jelaad un vil bejebraad un wohte met Ömseesch un vill Häz ußjebeldt. Och doh met wood dä Lährer Welsch en de janze Schtadt bikannd un beliep.

Schunn mem Bejenn vum Eetze Wältkreesch wohr sing aktive Zigg als Rektor vun singe Scholl eröm. Als em Johr 1935 dä Lährer Welsch en Kalk jeschtorve es, hät janz Kölle öm en jetruurt. Hä es met singe Frau Katharina zersamme om Kalker Frihdhoff be'erdesch, un sing Jraav es als e Iehrejraav bes hück^[1] ähallde.

E Leed övver inn

Em johr 1938 han de Drei Laachduuve emm met däm Leed vun de Kayjaß Nommer Noll e mossekahlesch Dängkmohl jesaz, wat bes hück onverjäße es un emmer widder jesonge weed. Doh bei möße mer ons enet Jedääschneß rohfe, dat dat en dä Zigg vun de Nazjenahlsozjaleste wohr, di nit jraad op Kölsch als Schprohch schtundte, un de Pänz met Schwihreschkeite beim Liehre fott jebraat un schtehkum ömjebraat han. Velleisch kumme de reschteje Ömschtänd us em Levve vum Liehrer Welsch dröm en däm Leed och jaa nit vör. De Kölsche woßte joh su wi su Bescheid, un de Nazis moßte nix dröm weße.

Aanmärkonge

↑ ^1,0 ^1,1 2014
↑ Hück däht mer wall Jymnahsijum saare.
↑ vun 1850 jejröndt

Wäpsigge

[Unnamed-20230316155638-1] 1,0 ^1,1 2014

[2] Hück däht mer wall Jymnahsijum saare.

[3] vun 1850 jejröndt

[1]

[2]

[3]