Ongerscheide zwesche Versione vun dä Sigg „Dürener Platt“
Holder (Klaaf · Beijdrähsch) Keine Bearbeitungszusammenfassung |
De neuste Version fum 8. Febrewar 2022 öm 08:56 Uhr Heh di Väsjohn änndere De läzde Änderong zeröck nämme Holder (Klaaf · Beijdrähsch) M corr., replaced: [[Kategorie: → [[Saachjrupp: (4) using AWB |
||
Reih 1: | Reih 1: | ||
De ripoaresch Sproach, die me en [[Düren|Düre]] kallt, weed Dürener Platt jenanngk. Me sprääch et och in de Dörper, die öm d'r Stadt eröm ligge, waal imme met jewisse Ongescheede. |
De ripoaresch Sproach, die me en [[Düren|Düre]] kallt, weed '''Dürener Platt''' jenanngk. Me sprääch et och in de Dörper, die öm d'r Stadt eröm ligge, waal imme met jewisse Ongescheede. |
||
== Jrammatikalische Eejeheite == |
== Jrammatikalische Eejeheite == |
||
=== Jenetiv === |
=== Jenetiv === |
||
Wie och en die mieschte angere [[Ripoarisch (Sprooch)|ripoarisch Sproache]], jitt et em Dürener Platt kenge Jennetiv, wie dat em Huhdütsche dä Fall es. Dröm weed die Form dorêch dä Dativ on't Verhältniswoêt "van" jebildt. |
Wie och en die mieschte angere [[Ripoarisch (Sprooch)|ripoarisch Sproache]], jitt et em Dürener Platt kenge Jennetiv, wie dat em Huhdütsche dä Fall es. Dröm weed die Form dorêch dä Dativ on't Verhältniswoêt "van" jebildt. |
||
Zem Bejspell: "Das ist Josefs Pfeife." = "Dat es die Pief vamm Jupp." |
Zem Bejspell: "Das ist Josefs Pfeife." = "Dat es die Pief vamm Jupp." |
||
Me kann ävve och dä Dativ met de Personalpronome vebenge, dann sitt dat nämlisch esu us: "Dat es dem Jupp senge Pief." |
Me kann ävve och dä Dativ met de Personalpronome vebenge, dann sitt dat nämlisch esu us: "Dat es dem Jupp senge Pief." |
||
Reih 88: | Reih 88: | ||
=== Unbestemmtes Jeschläêtswoêt === |
=== Unbestemmtes Jeschläêtswoêt === |
||
Die onbestemmte Jeschläêtswoête lauten em Dürener Platt esu: |
Die onbestemmte Jeschläêtswoête lauten em Dürener Platt esu: |
||
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left" |
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left" |
||
Reih 121: | Reih 121: | ||
<references/> |
<references/> |
||
[[ |
[[Saachjrupp:Sprooch vum Rhing]] |
||
[[ |
[[Saachjrupp:Krees Düre]] |
||
[[ |
[[Saachjrupp:Segg op Dürener Platt]] |
||
[[ |
[[Saachjrupp:Düre]] |
De neuste Version fum 8. Febrewar 2022 öm 08:56 Uhr
De ripoaresch Sproach, die me en Düre kallt, weed Dürener Platt jenanngk. Me sprääch et och in de Dörper, die öm d'r Stadt eröm ligge, waal imme met jewisse Ongescheede.
Jrammatikalische Eejeheite[Ändere · der Quälltäx ändere]
Jenetiv[Ändere · der Quälltäx ändere]
Wie och en die mieschte angere ripoarisch Sproache, jitt et em Dürener Platt kenge Jennetiv, wie dat em Huhdütsche dä Fall es. Dröm weed die Form dorêch dä Dativ on't Verhältniswoêt "van" jebildt.
Zem Bejspell: "Das ist Josefs Pfeife." = "Dat es die Pief vamm Jupp."
Me kann ävve och dä Dativ met de Personalpronome vebenge, dann sitt dat nämlisch esu us: "Dat es dem Jupp senge Pief."
Dat heesch ävve natürlesch net, dat dä Jennetiv janz uss'r Sproach verschwonge es, me kann et o.a. nauch en Spreechwoête fenge, su z. B.: "Allemanns Fröngk es jedermanns Jeck."
Personalpronome[Ändere · der Quälltäx ändere]
De Personalpronome em Dürener Platt ongescheede sich en bitzje van de angere ripoarisch Dialekte, wie z. B. demm Kölsch.
Huhdütsch | Dürener Platt |
---|---|
Ich | Ich |
Du | Du |
Er | E, Hä, Ä |
Sie | Sej, Se |
Es | Et |
Wir | Mer |
Ihr | Iêh |
Sie (Pl.) | Sej, Se |
Possesivpronome[Ändere · der Quälltäx ändere]
Wat die Possesivpronome anjeht, sitt dat em Dürener Platt esu us:
Huhdütsch (M,W,N) | Dürener Platt (M,W,N) |
---|---|
mein, meine, mein | menge, meng, mi(ê) |
dein, deine, dein | denge, deng, di(ê) |
sein, seine, sein | senge, seng, si(ê) |
ihr, ihre, ihr | iêhre, iêh, iêh |
unser, unsere, unser | osse, os (ons), os |
euer, eure, euer | üêhre, üêh, üêh |
ihr, ihre, ihr | iêhre, iêh, iêh |
Jeschläêt un Artikel[Ändere · der Quälltäx ändere]
Dat Jeschläêt un dä doazo jehüürije Artikel jitt et och im Dürener Platt: dä (der), die un dat/et (das). Ävve em Dürener Platt jitt et eenije Wöête, van denne dat Jeschläêt en bitzje angesch als wie em Huhdütsche es. Em Foljende sitt iêh eenmoal eenije Bejspelle doafüê:
Huhdütsch | Dürener Platt |
---|---|
die Kartoffel | dä Äêpel |
die Schürze | dä Schötzel |
die Wäsche | dä Weisch |
die Schüssel | dä Komp |
der Bach | die Baach |
der Salat | die Schlaat |
die Zwiebel | dat Öllesch |
der Topf | dat Döppe |
Doa et em Dürener Platt kenge Demonstrativpronome jitt, moêt me dat wiefolgt maache:
"Dieser Mann dort ist ein guter Kerl" ---> "Dä Mann doa es ene jode Käêl"
"Diese Tasche sieht gut aus" ---> "Die Teisch hee sitt jod us"
Unbestemmtes Jeschläêtswoêt[Ändere · der Quälltäx ändere]
Die onbestemmte Jeschläêtswoête lauten em Dürener Platt esu:
Huhdütsch | Dürener Platt |
---|---|
einer | ene |
eine | en |
ein | e |
Zo de Dürener Jrammatik jitt et natürlisch noh vell ze verzälle, ävver belasse mer et füê't iêzte bej de bovvere Punkte.
Bejspelle[Ändere · der Quälltäx ändere]
En Düre jitt et noh eenije Löck, die op iêh Mottesproach senge un schrieve, su z. B. dä Josef Schregel un dä Josef Heinrichs, die vell op Dürener Platt jedichtet hann. Hee moal e Bejspell:
"Herres, Wenkte, Fröjoêh, Somme - Joêhre jonn, on Joêhre komme. De Zegg veflüch, on ieh me't weeß, es att zo End der Läêvenskrees."
-Josef Heinrichs[1].
Literatur[Ändere · der Quälltäx ändere]
- Josef Heinrichs (1994): Det on Dat - on alles op Platt. Jahrbuch des Geschichtsvereins der Gemeinde Inden e.V.
- Josef Heinrichs (2012): Ons Mottersproch: Ein Wörterbuch für Dürener Mundart früher und heute. Hahne u. Schloemer Verlag, Düren, ISBN 978-3-942513-06-7
Verwies[Ändere · der Quälltäx ändere]
- ↑ Josef Heinrichs (1994): Det on Dat - on alles op Platt. Jahrbuch des Geschichtsvereins der Gemeinde Inden e.V., S. 13