Ongerscheide zwesche Versione vun dä Sigg „Dürener Platt“

Uß de Wikipedia
Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
TiwazCitlalli (Klaaf · Beijdrähsch)
Keine Bearbeitungszusammenfassung
Keine Bearbeitungszusammenfassung
Reih 9: Reih 9:
Me kann ävve och dä Dativ met de Personalpronome vebenge, dann sitt dat nämlisch esu us: "Dat es dem Jupp senge Pief."
Me kann ävve och dä Dativ met de Personalpronome vebenge, dann sitt dat nämlisch esu us: "Dat es dem Jupp senge Pief."


Dat heesch ävve natürlesch net, dat dä Jennetiv janz uss'r Sproach verschwonge es, me kann et o.a. nauch en Spreechwoête fenge, su z.B.: "Allemanns Fröngk es jedermanns Jeck."
Dat heesch ävve natürlesch net, dat dä Jennetiv janz uss'r Sproach verschwonge es, me kann et o.a. nauch en Spreechwoête fenge, su z. B.: "Allemanns Fröngk es jedermanns Jeck."


=== Personalpronome ===
=== Personalpronome ===
De Personalpronome em Dürener Platt ongescheede sich en bitzje van de angere ripoarisch Dialekte, wie z.B. demm [[Kölsch (Sprooch)|Kölsch]].
De Personalpronome em Dürener Platt ongescheede sich en bitzje van de angere ripoarisch Dialekte, wie z. B. demm [[Kölsch (Sprooch)|Kölsch]].


{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
{| class="wikitable sortable" style="text-align:left"
Reih 105: Reih 105:
== Bejspelle ==
== Bejspelle ==


En Düre jitt et noh eenije Löck, die op iêh Mottesproach senge un schrieve, su z.B. dä Josef Schregel un dä Josef Heinrichs, die vell op Dürener Platt jedichtet hann. Hee moal e Bejspell:
En Düre jitt et noh eenije Löck, die op iêh Mottesproach senge un schrieve, su z. B. dä Josef Schregel un dä Josef Heinrichs, die vell op Dürener Platt jedichtet hann. Hee moal e Bejspell:


"Herres, Wenkte, Fröjoêh, Somme -
"Herres, Wenkte, Fröjoêh, Somme -

De Version vum 8. Febrewar 2022 öm 07:34 Uhr

De ripoaresch Sproach, die me en Düre kallt, weed Dürener Platt jenanngk. Me sprääch et och in de Dörper, die öm d'r Stadt eröm ligge, waal imme met jewisse Ongescheede.

Jrammatikalische Eejeheite

Jenetiv

Wie och en die mieschte angere ripoarisch Sproache, jitt et em Dürener Platt kenge Jennetiv, wie dat em Huhdütsche dä Fall es. Dröm weed die Form dorêch dä Dativ on't Verhältniswoêt "van" jebildt.

Zem Bejspell: "Das ist Josefs Pfeife." = "Dat es die Pief vamm Jupp."

Me kann ävve och dä Dativ met de Personalpronome vebenge, dann sitt dat nämlisch esu us: "Dat es dem Jupp senge Pief."

Dat heesch ävve natürlesch net, dat dä Jennetiv janz uss'r Sproach verschwonge es, me kann et o.a. nauch en Spreechwoête fenge, su z. B.: "Allemanns Fröngk es jedermanns Jeck."

Personalpronome

De Personalpronome em Dürener Platt ongescheede sich en bitzje van de angere ripoarisch Dialekte, wie z. B. demm Kölsch.

Huhdütsch Dürener Platt
Ich Ich
Du Du
Er E, Hä, Ä
Sie Sej, Se
Es Et
Wir Mer
Ihr Iêh
Sie (Pl.) Sej, Se

Possesivpronome

Wat die Possesivpronome anjeht, sitt dat em Dürener Platt esu us:

Huhdütsch (M,W,N) Dürener Platt (M,W,N)
mein, meine, mein menge, meng, mi(ê)
dein, deine, dein denge, deng, di(ê)
sein, seine, sein senge, seng, si(ê)
ihr, ihre, ihr iêhre, iêh, iêh
unser, unsere, unser osse, os (ons), os
euer, eure, euer üêhre, üêh, üêh
ihr, ihre, ihr iêhre, iêh, iêh

Jeschläêt un Artikel

Dat Jeschläêt un dä doazo jehüürije Artikel jitt et och im Dürener Platt: dä (der), die un dat/et (das). Ävve em Dürener Platt jitt et eenije Wöête, van denne dat Jeschläêt en bitzje angesch als wie em Huhdütsche es. Em Foljende sitt iêh eenmoal eenije Bejspelle doafüê:

Huhdütsch Dürener Platt
die Kartoffel dä Äêpel
die Schürze dä Schötzel
die Wäsche dä Weisch
die Schüssel dä Komp
der Bach die Baach
der Salat die Schlaat
die Zwiebel dat Öllesch
der Topf dat Döppe

Doa et em Dürener Platt kenge Demonstrativpronome jitt, moêt me dat wiefolgt maache:

"Dieser Mann dort ist ein guter Kerl" ---> "Dä Mann doa es ene jode Käêl"

"Diese Tasche sieht gut aus" ---> "Die Teisch hee sitt jod us"

Unbestemmtes Jeschläêtswoêt

Die onbestemmte Jeschläêtswoête lauten em Dürener Platt esu:

Huhdütsch Dürener Platt
einer ene
eine en
ein e

Zo de Dürener Jrammatik jitt et natürlisch noh vell ze verzälle, ävver belasse mer et füê't iêzte bej de bovvere Punkte.

Bejspelle

En Düre jitt et noh eenije Löck, die op iêh Mottesproach senge un schrieve, su z. B. dä Josef Schregel un dä Josef Heinrichs, die vell op Dürener Platt jedichtet hann. Hee moal e Bejspell:

"Herres, Wenkte, Fröjoêh, Somme - Joêhre jonn, on Joêhre komme. De Zegg veflüch, on ieh me't weeß, es att zo End der Läêvenskrees."

-Josef Heinrichs[1].

Literatur

  • Josef Heinrichs (1994): Det on Dat - on alles op Platt. Jahrbuch des Geschichtsvereins der Gemeinde Inden e.V.
  • Josef Heinrichs (2012): Ons Mottersproch: Ein Wörterbuch für Dürener Mundart früher und heute. Hahne u. Schloemer Verlag, Düren, ISBN 978-3-942513-06-7

Verwies

  1. Josef Heinrichs (1994): Det on Dat - on alles op Platt. Jahrbuch des Geschichtsvereins der Gemeinde Inden e.V., S. 13