Tyr
Dä Tyr (uêjermanesch weddehäêjestellt: *Teiwaz, *Tiwaz) es ene Jott uss'r jermanesch Mytholojie. Hä es dä jott vamm Kreech, vamm Hemmel on vamm Thing. Týr es doabej ävve bluß senge ahlnordsche Noam, em Ahlängelsch heesch e Tiw on en d'r Ahlhuhdütsche Sprooch vleech *Ziu. Sengem Noam noah wôê dä Tyr fröhere ene vell wichtijere Jott, ävve en de skandinavsche Sajaliteratur spellt hä kenge su bedöggsam Roll mieh.
Noam on Etymolojie[Ändere · der Quälltäx ändere]
Dä Noam Tyr kütt van de wedderhäêjestellte, proto-jermaansche Forêm *Teiwaz of *Tiwaz, wat wedderöm dä selêve sproochliche Uêsprongk wie angere indojermaansche Jötte, z. B. dä römsche Jupiter odde dä jriechesche Zeus hätt. Hüggzedaach es senge ahlnordsche Noam ävve et bess bekanngk. En d'r meeschte jermaansche Sprooche fengk me d'r Noam vamm Jott vüêallem em Dengsdaach wedde (z. B. Ängelsch: Tuesday; noarwäjesch: Tirsdag, alemannsch: Zischtig). En d'r dütsche Sprooch kütt dä Noam vamm Thing, et jermaansch Volêksträvfe, dat mim Tyr döckes verbunge weed. Tyrs Noam heesch övvesätz esu vell wie "Jott" (vejlich et met lat. Deus of ahljr. Zeus).[1]
Tyr en et ahlnordesch Mytholojie[Ändere · der Quälltäx ändere]
Övve Tyr si Mutte es en d'r Eddas net vell bekanngk on och wäê dann si Fader es, es net esu räêt jewiss. Et jitt Quelle, die saache, dat et dä Odin selêvs es, och jitt et ävve wedderöm Verzällcher, en denne stonn, dat et dä Ries Hymir wöê.
Tyr on dä Fenriswolêf[Ändere · der Quälltäx ändere]
En de nordsche Sagas es dä Tyr vüêallem füê de Jeschiêt bekannt, woa he d'r Fenriswolêf aan de lejendäre Faddem Gleipnir benge deet. Doadorch verliêt dä Tyr ävver leggere seng rääkse Hank, wesswääje mer'n daröm och dä eenhängije Jott nenne deet.
Loksasenna[Ändere · der Quälltäx ändere]
En d'r Lokasenna (dat es en Verzällche uss Snorri Sturluson sing Prosa-Edda), säät dä Loki, dat Tyr och en Fromminsch hätt, ävve et weed net jesaaht, wie dat ens jenau heesche deet. Grimms Köbes hätt zwoar jeschrivve, dat demm Tyr seng Frou vleech de Jöttesch Zisa sinn künnt, ävve janz jenau wees mer't net.
Ragnarök[Ändere · der Quälltäx ändere]
Em Ragnarök (dat es dä Weltongejang van d'r jermaansch Mytholojie) bejäänt Tyr de jruuße Hellehonk Garmr. Albeeds brenge seech dann enejem blootije Kamp jäjeseggisch öm.[2]
Asteroid[Ändere · der Quälltäx ändere]
Dä Asteroid (4092) Tyr es noa'm Jott benöämt.[3]
Quellen[Ändere · der Quälltäx ändere]
- Rudolf Simek: Lexikon der germanischen Mythologie (= Kröners Taschenausgabe. Band 368). 3., völlig überarbeitete Auflage. Kröner, Stuttgart 2006, ISBN 3-520-36803-X (Erstausgabe: 1984).
- Arnulf Krause: Reclams Lexikon der germanischen Mythology und Heldensage. Philipp Reclam Jun., Stuttgart 2010, ISBN 978-3-15-010778-2.
Vewiese[Ändere · der Quälltäx ändere]
- ↑ Arnulf Krause (2010): Reclams Lexikon der germanischen Mythologie und Heldensage. Philipp Reclam jun. Stuttgart. S. 288.
- ↑ Rudolf Simek (2006): Lexikon der germanischen Mythologie. Kröner. Stuttgart. S.444-445.
- ↑ Minor Planet Center